Historia

Pomysł stworzenia w Polsce Instytutu Reumatologii sięga 1930 roku. Wówczas to odbył się w Inowrocławiu I Polski zjazd w sprawie badania i zwalczania reumatyzmu. W uchwałach powziętych na zjeździe znalazł się wniosek: „zjazd uważa za rzecz niezbędną utworzenie instytutu dla badania i leczenia spraw kośćcowych”. Wniosek ten doczekał się realizacji dopiero po drugiej wojnie światowej, przede wszystkim dzięki inicjatywie prof. dr hab. med. Eleonory Reicher.

W latach 1948-1951 bazą kliniczną organizującego się Państwowego Instytutu Reumatologicznego (PIR) były: poradnia reumatologiczna prowadzona przez prof. E. Reicher w jej prywatnym mieszkaniu przy ul. Polnej w Warszawie, wydzielony oddział w Klinice Chorób Wewnętrznych w Gdańsku, zakład balneologiczny w Cielicach Śląskich kierowany przez dr. Włodzimierza Brühla.

W dniu 16 stycznia 1950 roku PIR zajął na terenie Państwowego Szpitala Klinicznego nr 1 w Warszawie przy ul. Nowogrodzkiej 59 odbudowany III pawilon, początkowo dzieląc jego pomieszczenia z Instytutem Dermatologii i Wenerologii. W roku 1951, na mocy rozporządzenia Rady Ministrów, placówkę przemianowano na Instytut Reumatologii.

W chwili swego powstania Instytut Reumatologii dysponował 112 łóżkami szpitalnymi (łącznie w Warszawie, Konstancinie, Krakowie i ośrodkach sanatoryjnych). Już po kilku latach okazało się, że materialna baza i liczebność kadr Instytutu są niewystarczające dla zadań, jakie podejmował. Z tych wymagań życiowych, ze spontanicznie rozwijającej się działalności naukowej, szkoleniowej i organizacyjnej, wreszcie z inicjatywy Ministerstwa Zdrowia i starań kierownictwa placówki (przede wszystkim prof. Eleonory Reicher i dr Hanny Dworakowskiej) zrodził się nowy kształt Instytutu. Z małego pawilonu szpitalnego Instytut przeniósł się do własnej siedziby przy ul. Spartańskiej 1 w Warszawie.

Pierwsi chorzy zostali przewiezieni z dawnej siedziby na Spartańską 30 kwietnia 1962 roku. W działalności Instytutu rozpoczęła się nowa era. W przestronnym, nowoczesnym budynku znalazły miejsce nie tylko podstawowe kliniki reumatologiczne, lecz także klinika reumatologii dzieci, ortopedyczna, neurologiczna, laryngologiczna, hematologiczno-metaboliczna, kardiologiczna i jedyny w kraju oddział dny moczanowej.

Zorganizowano liczne zakłady naukowe i usługowe: anatomii patologicznej, biochemii, mikrobiologii i serologii, radiologii, stomatologii, zakład usprawniania leczniczego, zakład organizacji walki z chorobami reumatycznymi, a także poradnię okulistyczną i przychodnię przykliniczną. Instytut dysponował łącznie 400 łóżkami.

W 1980 roku liczba ta zmniejszyła się jednak do 285 w wyniku wyodrębnienia z Instytutu kliniki kardiochirurgicznej i włączenia jej do nowo powstałego Instytutu Kardiologii.

Na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia od dnia 1 października 2003 roku Instytut Reumatologii otrzymał patronat prof. dr hab. med. Eleonory Reicher. Zgodnie ze statutowymi zadaniami Instytut Reumatologii od początku istnienia prowadzi prace badawcze nad chorymi reumatycznymi. Wyniki prac klinicznych oraz badań w dziedzinach podstawowych służą wyjaśnianiu etiopatogenezy chorób reumatycznych, doskonaleniu i poszerzaniu metod diagnostycznych, opracowywaniu i ocenie nowych sposobów leczenia farmakologicznego, operacyjnego i rehabilitacji.

Instytut prowadzi badania epidemiologiczne, których wyniki wykorzystywane są w lecznictwie i zapobieganiu indywidualnym i społecznym skutkom chorób reumatycznych. W ramach promocji zdrowia wspomaga grupy samopomocy chorych, wydaje materiały edukacyjne adresowane do pacjentów, redaguje pismo Złoty Środek, ściśle współpracuje z mediami.

Pracownicy Instytutu Reumatologii w ciągu 58 lat opublikowali ponad 4100 prac naukowych oraz byli autorami 30 podręczników z zakresu reumatologii. Rezultaty prac badawczych prezentowane są na wszystkich ważnych zjazdach i sympozjach w Polsce i zagranicą. Instytut Reumatologii stale współpracuje i prowadzi wspólne badania z wiodącymi ośrodkami naukowo-klinicznymi na świecie. Przez cały czas swojego istnienia Instytut prowadzi działalność wydawniczą, początkowo o charakterze wydawnictw nieciągłych, a od 1963 roku do chwili obecnej wspólnie z Polskim Towarzystwem Reumatologicznym wydaje dwumiesięcznik (dawniej kwartalnik) Reumatologia, a od 2000 roku – kwartalnik Central European Journal of Immunology.

Za swoje osiągnięcia w pracy naukowej, pracownicy Instytutu od roku 1955 otrzymują prestiżowe nagrody i wyróżnienia, a wielu z nich dostąpiło zaszczytu honorowego członkostwa polskich oraz zagranicznych towarzystw medycznych.

Od początku swego istnienia Instytut stale kształci lekarzy reumatologów. Prowadzi także szkolenia dla ordynatorów innych specjalności, dla lekarzy rodzinnych, pielęgniarek, rehabilitantów oraz dla studentów Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego – również dla oddziału nauczania w języku angielskim.

W czasie blisko 60-letniej działalności Instytutu zaszły zmiany organizacyjne, które znalazły wyraz nie tylko w nowych nazwach klinik i zakładów, ale przede wszystkim w profilu ich działania. Obecna struktura Instytutu jest bardzo zróżnicowana, a jest to owocem własnych doświadczeń, rozumienia potrzeb lecznictwa, postępu wiedzy oraz wynikiem zainteresowań i kwalifikacji pracowników, zwłaszcza kadry naukowej.

Historia Instytutu Reumatologii biegnie dalej. Nad pamięcią o niej czuwa Komisja Historyczna Instytutu Reumatologii.